Wat Is het Metabool Syndroom en Wat zijn de Nadelige Effecten?

Wat is het metabool syndroom?

Het metabool syndroom is een combinatie van aandoeningen die samenhangen met een verstoorde stofwisseling. Deze aandoeningen zijn:

Heb je één van bovenstaande aandoeningen dan spreekt men nog niet over het metabool syndroom. Bij drie of meer van bovenstaande aandoeningen wel.

Hieronder ga ik verder in op de bovenstaande aandoeningen.

Een hoge bloedsuikerspiegel

Door een verhoogde insulineweerstand blijft de bloedsuikerspiegel te hoog. Het hormoon insuline reguleert de bloedsuikerspiegel en de eiwit- en vetstofwisseling.

Zodra je koolhydraten en/of suikers eet gaat de alvleesklier insuline aanmaken om dit hormoon aan de bloedbaan af te geven.

Insuline zorgt ervoor dat de cellen zich openen en de glucose uit het bloed kunnen opnemen. Hierdoor kan de bloedsuikerspiegel weer naar normale waarden dalen.

Als de cellen niet goed meer op insuline reageren dan spreken we over insulineweerstand, oftewel insulineresistentie. De glucose wordt dan niet volledig meer opgenomen waardoor de bloedsuikerspiegel te hoog blijft.

Als de bloedsuikerspiegel boven een bepaald niveau blijft dan krijg je de diagnose diabetes type 2.

Een voorstadium van diabetes type 2 wordt prediabetes genoemd. Er is dan al sprake van een verhoogde insulineweerstand waardoor de bloedsuikerwaarden al wat verhoogd zijn.

Door tijdig de leefstijl aan te passen is prediabetes nog terug te draaien. Doe je dit niet dan zal dit overgaan in diabetes type 2.

Te veel buikvet (overgewicht)

Vet wat zich in de buikstreek, rondom de organen, opslaat wordt visceraal vet genoemd. Een buikje en een grote buikomtrek zijn tekenen dat je teveel visceraal vet hebt.

Voor vrouwen wordt een buikomvang van 68 tot 80 centimeter als gezond beschouwd. Voor mannen wordt een buikomvang van 79 tot 94 centimeter aangehouden. Met een meetlint kan je controleren of je buikomvang niet te groot is.

Teveel visceraal vet is een serieus risico voor je gezondheid. Er is een duidelijke correlatie tussen veel visceraal vet en insulineresistentie, diabetes type 2, bepaalde vormen van kanker en hart- en vaatziekten (bron, bron, bron).

Visceraal vet veroorzaakt inflammatie (laaggradige ontstekingen). Deze inflammatie vormt een risico voor de gezondheid omdat deze het risico op hart- en vaatziekten verhogen (bron, bron).

De inflammatie die door visceraal vet wordt veroorzaakt zorgt er voor dat plaque zich aan de wanden van de aderen kan gaan afzetten. In combinatie met een te hoog cholesterol kan dit groter worden en voor ernstige complicaties zorgen. De bloedstroom kan geblokkeerd worden waardoor het hart onvoldoende zuurstof krijgt, met een hartaanval als gevolg.

Een verhoogde bloeddruk

Een bloeddruk hoger dan 140/90 mmHg wordt beschouwd als een te hoge bloeddruk. Door de verhoogde druk op het hart en bloedvaten wordt het risico op een hartaanval of beroerte groter (bron, bron).

Je bloeddruk kan te hoog zijn zonder dat je dit merkt en wordt daarom gezien als een stille moordenaar. Problemen aan het cardiovasculair systeem kunnen pas aan het licht komen als het al te laat is (bron).

Een bloeddruk van 120/80 mmHg is een gezonde bloeddruk.

Vaak hebben mensen met overgewicht een te hoge bloeddruk (bron). Ook hebben mensen met diabetes vaak een te hoge bloeddruk. Dit komt doordat de hoge bloedsuikers nier- en zenuwschade veroorzaken. De nieren reguleren de bloeddruk en kunnen hun werk dus minder goed doen als zij beschadigd raken.

Andere oorzaken van een te hoge bloeddruk zijn de leeftijd, voeding, stress, roken, onvoldoende beweging, alcohol en genetische factoren (bron, bron, bron).

Een verhoogd LDL cholesterol

LDL cholesterol is het slechte cholesterol. Cholesterol is een vetachtige stof die een essentiële bouwsteen voor het lichaam is. Cholesterol is o.a. nodig voor de vorming van testosteron, oestrogeen en cortisol hormonen.

Omdat cholesterol een vetachtige stof is kan het niet door het bloed getransporteerd worden. Vet is niet in water oplosbaar. Om het cholesterol, door het bloed, te kunnen transporteren wordt het verpakt in kleine bolletjes lipoproteïnen.

Als artsen spreken over je cholesterol dan bedoelen ze eigenlijk de lipoproteïnen waarin het cholesterol verpakt zit. Er zijn 3 belangrijke soorten lipoproteïnen: LDL, HDL en VLDL.

LDL is een afkorting voor Low Density Lipoprotein. Deze lipoproteïnen kunnen voor problemen gaan zorgen. Het vormt plaque en nestelt zich namelijk gemakkelijk op de wanden van de slagaders. Dit wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op atherosclerose (bron, bron, bron).

Oorzaken van een te hoog cholesterol hebben veel overlap met de oorzaken van de andere aandoeningen die vallen onder het metabool syndroom. Zo zijn een aantal oorzaken van een te hoog cholesterol:

• Overgewicht
• Ongezonde voeding
• Roken
• Onvoldoende lichaamsbeweging
• Alcohol
• Diabetes type 2

Met name het visceraal vet zorgt voor een verhoging van het LDL cholesterol.

Het belangrijkste advies bij een te hoog cholesterol is hetzelfde advies als bij de andere aandoeningen die vallen onder het metabool syndroom: ga afvallen (bron, bron, bron, bron, bron)!

Een laag HDL cholesterol

HDL cholesterol is het goede cholesterol. HDL staat voor High Density Lipoprotein. HDL is het goede cholesterol omdat het overtollig LDL cholesterol opruimt. HDL cholesterol haalt het LDL cholesterol van de vaatwanden en voorkomt zodoende de gevaarlijke plaque vorming.

Een hoog HDL-gehalte betekent een lager risico op atherosclerose (bron).

Artsen kijken bij controle van het bloed naar de absolute HDL waarden maar ook naar de verhouding tussen het HDL en het LDL cholesterol. Deze verhouding zegt iets over het vermogen om het slechte LDL cholesterol op te ruimen.

Is het LDL cholesterol hoog terwijl het HDL cholesterol laag is dan is dat extra reden tot zorg en maatregelen.

Risicofactoren voor het metabool syndroom

Er zijn twee belangrijke factoren die het metabool syndroom kunnen veroorzaken (bron). Deze zijn:

• Insulineresistentie waardoor de glucosestofwisseling niet goed werkt
• Een hoog vetgehalte om de buikorganen (visceraal vet)

Andere factoren kunnen het risico op het metabool syndroom verder vergroten. Deze zijn:

• Je leeftijd. Hier kan je natuurlijk niets aan veranderen, maar feit is dat met het verstrijken van de jaren het risico hoger wordt
• Onvoldoende beweging / sporten. Sporten verbetert de insulinegevoeligheid en verlaagt daardoor het risico op het metabool syndroom (bron).
• Genetische aanleg
• Vrouwen met het PCOS (Polycysteus Ovarium Syndroom) hebben een verhoogd risico op het metabool syndroom

Complicaties door het metabool syndroom

Heb je het metabool syndroom dan heeft dit nadelige effecten voor je gezondheid. Je kunt acute problemen krijgen en chronische. Gezondheidsproblemen die veroorzaakt worden door het metabool syndroom zijn:

• Diabetes type 2
• Aderverkalking
• Een hartaanval
• Een beroerte
• Perifeer arterieel vaatlijden (PAV)
• Hart- en vaatziekte
• Nierziekte
• Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD NASH)

In het geval van diabetes type 2 wordt de lijst van mogelijke complicaties nog vele malen langer. Naast problemen met het hart- en bloedvaten kunnen de volgende problemen ontstaan:

• Oogproblemen (diabetische retinopathie)
• Zenuwschade
• Maag- en darmproblemen
• Voetproblemen (diabetische voet)
• Vermoeidheid
• Achteruitgang cognitieve functies
• Gewrichtsproblemen (limited joint mobility)
• Suikerplekken op de huid
• Gehoorverlies
• Seksuele problemen zoals erectieproblemen en impotentie
• Depressie
• Sneller infecties
• Zwakker immuunsysteem

Wat zijn de vooruitzichten?

Indien de er maatregelen worden genomen zijn de vooruitzichten voor mensen met het metabool syndroom behoorlijk goed. Wat voor een maatregelen je kunt nemen bespreek ik verderop.

Indien er geen actie wordt ondernomen dan worden de risico’s op ernstige complicaties met de jaren steeds reëler.

Een hartaanval of een beroerte zijn de meest levensbedreigende complicaties die kunnen ontstaan.

Indien je het metabool syndroom hebt dan is het goed om je regelmatig door je behandelend arts te laten controleren.

Zaken die regelmatig gecontroleerd moeten worden zijn je gewicht, je buikomtrek, je bloedsuikers, je bloeddruk en je cholesterolprofiel. Informeer of je arts ook een praktijkondersteuner heeft die deze taken uit kan voeren.

Indien nodig kan een behandelend arts besluiten bepaalde symptomen te gaan behandelen. Zoals voor alles, is ook voor het metabool syndroom van toepassing dat voorkomen beter is dan genezen. Hiervoor geef ik verderop een aantal tips.

Wat kan je doen als het metabool syndroom hebt?

Indien je het metabool syndroom hebt dan is de eerste prioriteit het reduceren van het risico op verdere complicaties.

Indien je arts dit nodig acht kan deze je medicijnen voorschrijven tegen de hoge bloeddruk, de hoge bloedsuikers en de hoge cholesterol waarden. Bedenk dat dergelijke medicijnen vormen van symptoombestrijding zijn en de oorzaak van de problemen niet wegnemen.

Je arts zal je daarom ook leefstijladviezen geven. Het is belangrijk dat je deze opvolgt. Niet iedere arts is even goed aangelegd in het geven van leefstijladvies. Daarom kiezen zij er soms voor om een gespecialiseerd verpleegkundige als praktijkondersteuner in te voeren, of om te verwijzen naar een diëtist.

Het metabool syndroom is een stofwisselingsprobleem. De insulineresistentie is hierin de spil van de problemen. Het verbeteren van de insulinegevoeligheid heeft dan ook hoge prioriteit. Dit kan je doen met een aantal leefstijlaanpassingen.

Het aanpakken van overgewicht zal het meeste impact hebben.

Pak overgewicht aan

Door een afname van visceraal vet – met name het vet wat rondom de lever ligt opgeslagen – zal zorgen voor een verbetering in de insulinegevoeligheid. Een gewichtsverlies van 5 tot 10% zorgt al voor een lager cholesterol en een afname van het risico op hart- en vaatziekten (bron, bron, bron, bron, bron).

Afvallen doe je het beste door een koolhydraatarm dieet te volgen omdat dit dieet de bloedsuikerspiegel verlaagd en pieken in de bloedsuiker afvlakt (bron).

Door het volgen van een koolhydraatarm dieet kan je de insulinegevoeligheid gigantisch verbeteren (bron).

Bij het koolhydraatarme dieet eet je niet alleen minder koolhydraten, je gaat ook bepaalde type koolhydraten vermijden en andere type juist omarmen. Lees hier wat de goede en slechte soorten koolhydraten zijn.

Je zal koolhydraten moeten eten die langzaam omgezet worden in glucose. Zo voorkom je dat de bloedsuikerspiegel teveel oploopt. Dit zijn koolhydraten met een lage glycemische index (GI).

Door consequent uitsluitend voedingsmiddelen te eten met een lage glycemische index zal je de bloedsuikers verlagen (bron, bron).

Het ketogeen dieet en het paleo dieet zijn strenge vormen van het koolhydraatarme dieet. Je eet dan nog minder koolhydraten en meer vetten.

Over het algemeen verlagen ook deze vormen van het koolhydraatarme dieet de cholesterolwaarden. Bij een kleine groep mensen kan het echter zo zijn dat de cholesterolwaarden juist stijgen (bron, bron, bron, bron, bron).

Wil je het ketogeen dieet of het paleo dieet volgen laat dan regelmatig je cholesterol controleren.

Sporten

Sporten is ook goed om te doen. Door te sporten zorg je er voor dat de spieren glucose verbranden. Dit helpt de insulinegevoeligheid te verbeteren en de bloedsuikers laag te houden (bron). Sport minimaal 5 maal per week voor minimaal 30 minuten op matige intensiteit.

Stop met roken

Rook je dan is dit slecht voor je insulinegevoeligheid. Stoppen met roken verlaagt de bloeddruk en het risico op een hartaanval (bron).

Verminder stress

Heb je een druk leven met de nodige stress dan zal je ook ruimte moeten maken voor ontspanning. Veel mensen hebben baat bij meditatie of yoga. Regelmatig mediteren zorgt voor een verlaging van de bloeddruk (bron).

Yoga verlaagd de cortisolspiegels (bron, bron). Hierdoor neemt stress af (bron, bron).

Eet meer omega 3 vetzuren

Gezondheidsproblemen gerelateerd aan het hart en de bloedvaten zijn kenmerkend voor het metabool syndroom.

Het is dan ook goed om hier goed voor te zorgen. Omega 3 vetzuren staan erom bekend dat deze goed zijn voor het hart- en de bloedvaten.

Een goede bron van omega 3 vetzuren zijn de vette vissoorten zoals zalm, makreel, haring, tonijn en sardientjes.

Uit een grote studie komt naar voren dat mensen die regelmatig een vette vissoort eten minder risico lopen op het ontwikkelen van het metabool syndroom (bron).

Door regelmatig (2 maal per week) een vette vissoort te eten wordt het risico op een hartaanval 27% lager (bron).

Stoom de vis gaar of bak het op een laag pitje. Bij hoge temperaturen (zoals bij het frituren) raken de gezonde onverzadigde vetzuren beschadigd waardoor ze juist schadelijk worden voor de gezondheid (bron).

Minder met alcohol

Als je het metabool syndroom hebt dan drink je het beste geen alcoholhoudende dranken, deze verhogen namelijk de bloeddruk (bron). Drink alleen bij uitzondering, op gelegenheden en met mate.

Gebruik minder zout

Voor een gezonde bloeddruk is een balans tussen natrium en kalium van belang. Natrium zit in keukenzout en daar eten we eerder teveel dan te weinig van.

Kalium zit in voedingsmiddelen zoals noten, groente en fruit. Hier eten veel mensen onvoldoende van.

Hierdoor wordt de bloeddruk te hoog (bron). Het is daarom goed om minder zout te gebruiken en meer kaliumrijke voedingsmiddelen te eten.

Pas wel op als je bekend bent met hartritmestoornissen, dan moet je altijd overleggen met je behandelend arts of het voor jou veilig is om jouw kaliuminname te verhogen.

Rijk aan kalium zijn onbewerkte voedingsmiddelen zoals groente, aardappelen, bonen, noten, fruit, bananen, rozijnen, avocado, graan, vlees en vis.

Welk van de 5 buiktype heb jij? Doe de test en ontdek het direct (en hoe jij met jouw type een platte buik krijgt)

Wil je weten welke buiktype je hebt? En hoe je met jouw type een platte en strakke buik krijgt en effectief buikvet weet te verbranden?

Doe dan mijn test en ontdek het in slechts 2 minuten.

Je zal het volgende te weten komen:

• Welk type buik jij hebt
• Potentiële fouten die je maakt die jouw buikvet veroorzaken
• Wat jij kan veranderen om een mooie platte of strakke buik te krijgen

Start buiktype test