Wat Zijn Ketonen (in de Urine) en Zijn Ketonen Gevaarlijk?

Wat zijn ketonen?

Een snelle zoekopdracht in Google levert tientallen resultaten op die verwijzen naar ketonen.

In veel artikelen worden ketonen en ketonlichamen afwisselend gebruikt, maar ze zijn niet precies hetzelfde. Laat ik daarom beginnen bij het begin zodat duidelijk wordt wat ketonen kunnen betekenen voor je lichaam.

De meeste mensen halen het grootste deel van hun dagelijkse brandstof uit glucose. Je lichaam heeft de energie in glucose nodig om te functioneren. Glucose wordt door het lichaam verkregen door het eten van koolhydraten.

Glucose is de primaire bron van energie voor ons lichaam. Dit komt omdat het veel sneller kan worden afgebroken tot energie dan elke andere energiebron (eiwit of vet).

3 soorten ketonen

Er zijn drie soorten ketonen (ook wel ketonlichamen genoemd):

Het eerste om te onthouden is dat deze ketonen voldoen aan de energiebehoeften van ons lichaam op dezelfde manier als glucose.

Vaak horen we dat koolhydraten essentieel zijn voor energie, dat zijn ze niet. Ons lichaam kan ook via vet aan zijn energiebehoeften voldoen.

In tegenstelling tot glucose hebben ketonlichamen echter geen invloed op de bloedsuikerspiegel of insulineniveaus.

Ketonen zijn een efficiëntere energiebron die de aanmaak van vrije radicalen en reactieve zuurstofsoorten remt. Dit leidt tot tal van voordelen, vooral voor de hersencellen die ketonen gebruiken in plaats van suiker als brandstof.

Verschillende onderzoeken over mensen met verschillende soorten cognitieve problemen (zoals de ziekte van Parkinson of epilepsie) bevestigen dat het gebruik van ketonen als brandstof de hersenfunctie enorm kan verbeteren (bron).

Je lichaam wordt in ketose gebracht wanneer het minimaal wordt voorzien van glucose en zich daardoor moet wenden tot een andere energiebron voor primaire brandstof.

Het lichaam kan echter zowel koolhydraten als vetten gebruiken als brandstof (bron). Wanneer de inname van koolhydraten erg laag is, schakelt het lichaam over naar vetverbranding voor energie.

Als dit voor meerdere dagen gebeurt, dan komt je lichaam in staat van ketose.

Ketogenese

Wanneer glucose niet direct beschikbaar is, wordt vet door de lever afgebroken tot glycerol- en vetzuurmoleculen. Het vetzuur wordt vervolgen verder afgebroken in een proces dat we ketogenese noemen. Tijdens dit proces is acetoacetaat het eerste ketonlichaam dat wordt geproduceerd.

Acetoacetaat wordt vervolgens omgezet in beta-hydroxyboterzuur (BHB) of aceton. Aceton is het minst voorkomende ketonlichaam, maar het kan in grotere hoeveelheden worden aangemaakt als je voor het eerst met het ketogeen dieet begint.

Naarmate je cellen zich aanpassen aan de beperking van koolhydraten, wordt BHB het meest voorkomende ketonlichaam en gebruiken je hersencellen en spiercellen het als hun primaire brandstof.

In ketogene toestand kunnen ketonen tot wel 50% van je basale energiebehoefte en tot 70% van de energiebehoeften van je hersenen leveren (bron).

Een strikt koolhydraatarm dieet beperkt de glucose die beschikbaar is voor je lichaam, waardoor je lichaam gedwongen wordt om vet te verbranden. Dit kan leiden tot ketose.

Het is belangrijk om te weten dat niet alle koolhydraatarme diëten een ketogene toestand creëren. Het hangt er vanaf hoeveel koolhydraten je dagelijks binnenkrijgt.

Wanneer komt je lichaam in de ketogene toestand?

Als je tot maximaal 20-30 gram koolhydraten per dag eet, kom je meestal binnen een week in ketogene toestand terecht.

Terwijl je minder koolhydraten eet, neemt je insulinespiegel af (bron). Dit zorgt ervoor dat je lichaam vetzuren afgeeft. Deze vetzuren worden naar je lever gebracht, waar ze worden geoxideerd (afgebroken).

Samenvattend: Geoxideerde vetzuren worden omgezet in moleculen die ketonen worden genoemd. Je lichaam en brein kunnen ketonen gebruiken voor energie.

Ketonen meten in de urine

Onze hart- en hersencellen gebruiken ketonen (deels) als brandstof. Deze cellen geven er de voorkeur aan om ketonen te gebruiken in plaats van bloedglucose (bloedsuiker).

Na dagen van vasten of het volgen van een ketogeen dieet, neemt de aanmaak van ketonen toe en andere cellen zoals je spieren en hersencellen beginnen ze ook te gebruiken voor energie.

Dit is het primaire doel van het ketogeen dieet.

Om te weten of je in ketose bent, kun je de hoeveelheid ketonen in het bloed of urine meten met behulp van ketose sticks en strips.

In dat geval is het belangrijk om ketonen in je bloed te meten. Alleen door het meten van ketonen kom je erachter of je de ketose toestand hebt bereikt.

Terwijl we ons in ketose bevinden stijgt de concentratie van ketonen in het bloed. Ketonen zijn een bijproduct van de afbraak van vetten. Het meten van ketonen kan daarom een indicatie geven of ons lichaam zich in ketogene toestand bevindt.

Om deze reden worden ketose sticks en ketose strips steeds populairder.

Wat zijn ketose sticks?

Voor mensen die willen weten of ze in ketose zitten, zijn ketose sticks een goedkope en eenvoudige manier om de concentratie van ketonen te detecteren.

Ze staan ook wel bekend als ketose strips en werken door middel van urineanalyse om de concentratie aceotacetaat in de urine te bepalen.

Waarschijnlijk ben je alweer vergeten wat acetoacetaat is.

Acetoacetaat is een van de twee belangrijkste ketonlichamen en het is aanwezig in de urine. We kunnen het testen door ketose sticks of strips te gebruiken.

Beta-hydroxyboterzuur wordt gemaakt van acetoacetaat en is het tweede belangrijkste ketonlichaam. Dit ketonlichaam verschijnt in ons bloed en een bloedmeter kan ons iets over de concentratie vertellen. Hierover zo dadelijk meer.

Aceton is ook een ketonlichaam, hoewel niet zo veel voorkomend als acetoacetaat en beta-hydroxybutyraat. De afbraak van acetoacetaat produceert aceton en het is aanwezig in onze adem.

Hoe werken ketose strips?

Hieronder een video van iemand die het voordoet:

Weten hoe je de kleurenstrook moet lezen is belangrijk.

Hieronder zie je een voorbeeld van een ketose kleurenkaart:

De kleur uiterst links betekent dat er geen ketonen aanwezig zijn in de urine en de roze kleuren duiden op een lichte tot matige concentratie ketonen.

Hoe donkerder de kleur, des te sterker de concentratie van ketonen in de urine.

Waarschijnlijk denk je nu dat je de meest donkere kleur moet hebben om in ketose te zijn..

Maar voor een gezond persoon met een beetje overgewicht, zijn hele hoge ketonen waarden helemaal niet nodig. Hogere ketonen waarden zijn namelijk niet noodzakelijkerwijs beter. Voor de gemiddelde persoon is lichte tot matige ketose prima.

Want zelfs een lichte kleur laat al zien dat je lichaam in staat is om vet te verbranden als primaire brandstof.

Kortom, het streven naar een willekeurige kleur op de kleurenkaart is niet de juiste aanpak. Luister vooral naar je lichaam en kijk hoe je je voelt!

Nadelen van het testen op ketonen in de urine

Het grootste bezwaar dat ik tegen ketose sticks heb is dat ze niet zo nauwkeurig zijn als je in eerste instantie zou denken.

Er kunnen namelijk bepaalde omstandigheden zijn waarin het meten van ketonen in de urine onnauwkeurige resultaten oplevert.

 #1: Ketonen in de urine geven geen indicatie van wat er in het lichaam gebeurt

Alleen de ketonen die door het lichaam ongebruikt blijven worden via de urine uitgescheiden (bron). Met andere woorden, urine sticks tonen alleen de concentratie overmatige ketonen dat ons lichaam niet kon gebruiken.

Dus stel dat het niveau van ketonen in de urine erg laag is, dan betekent dit nog niet dat het niveau in ons bloed ook zo laag is. Het betekent ook niet dat we ons niet in ketose bevinden.

#2: Lichaam heeft tijd nodig om zich aan te passen aan ketonen

Je lichaam heeft tijd nodig om zich aan te passen aan de ketogene toestand. Je hebt misschien ooit van de ‘keto griep’ gehoord. Dit verwijst naar de vaak ongemakkelijke periode waarin het lichaam zich begint aan te passen om vet te gebruiken voor brandstof in plaats van glucose.

Oftewel, wanneer iemand voor het eerst aan een ketogeen dieet begint, zal het lichaam ketonen nog niet efficiënt gebruiken (bron). Daarom zal ook in de beginfase een hogere concentratie ketonen in de urine aanwezig zijn.

Na verloop van tijd en naarmate je lichaam zich meer aanpast aan het verbranden van lichaamsvet als brandstof, zou het meer bedreven moeten worden in het verbranden van ketonen voor energie. Zodra dit gebeurt, zal de concentratie ketonen dat we uitscheiden via de urine ook afnemen.

Dit kan ontzettend verwarrend zijn, omdat je lichaam zich steeds meer in een ketogene toestand bevindt, terwijl de ketose sticks aangeven dat het ketonen gehalte in de urine erg laag is.

Om deze redenen vind ik de bloedmeter een betrouwbaardere methode om te meten of je werkelijk in ketose bent.

Ketonen testen via het bloed

Laten we de meest betrouwbare methode eens bekijken.

Bloedmeters zijn veel nauwkeuriger dan ketonen testen met urinestroken. Deze nauwkeurigheid heeft echter wel een hogere prijs.

Hoe werkt de bloedketonenmeter?

Deze methode is vrij eenvoudig en geeft bovendien een betrouwbare indicatie of je lichaam in staat is van ketose.

Testen op ketonen via de adem

Hoewel een ademmeting niet dezelfde nauwkeurigheid biedt als een bloedketonenmeter, heeft een ademanalyse enkele positieve punten die ik je niet wil onthouden.

De aanschaf van de ademmeter is weliswaar duurder dan de ketonen strips, maar het is een eenmalige aankoop.

In tegenstelling tot de andere twee methoden, kun je de ademmeter zo vaak gebruiken als je wilt.

Het is bovendien eenvoudig te gebruiken en vereist geen urine of bloed. Als je angst hebt voor bloed, dan biedt een ketonen ademmeting uitkomst.

Hoe werkt de ketonenmeter via ademhaling?

Het werkt ontzettend simpel:

De ademmeter zit waarschijnlijk ergens in het midden als het gaat om nauwkeurigheid.

Symptomen dat je in ketose bent

Behalve het meten van ketonen met behulp van ketose sticks en ketose strips, is er nog een manier om erachter te komen of je de staat van ketose hebt bereikt.

Voordat je de effecten van ketose begint te zien, kun je namelijk enkele symptomen ervaren. Hierdoor zou je in eerste instantie denken dat ketose niet voor je werkt, maar dit is een natuurlijke reactie en deze symptomen zijn slechts tijdelijk aangezien je lichaam zich aanpast aan ketose.

Waar moet je op letten?

Sommige symptomen zijn mild van aard terwijl anderen ernstige gezondheidsklachten kunnen geven.

Laat ik de belangrijkste tekenen van ketose benoemen:

Belangrijk: bovengenoemde symptomen zijn geen garantie dat je lichaam werkelijk in ketose zit. Daarvoor is het noodzakelijk om de hoeveelheid ketonen te testen in je bloed. Maar als je lichaam overschakelt zullen deze symptomen ongetwijfeld verschijnen.

Sommige mensen moeten nog minder koolhydraten eten dan anderen om in ketose te komen, terwijl anderen binnen enkele dagen een verhoogde concentratie van ketonen zien. Ieder lichaam is anders en daarom zullen onze lichamen ook anders reageren op een keto dieet.

Voordelen van een verhoogde hoeveelheid ketonen

Er zijn veel voordelen van ketose. Om in ketose te raken is een verhoogde concentratie van ketonen noodzakelijk.

Als je lichaam eenmaal in ketose is dan kunnen verschillende positieve effecten optreden. Deze gezondheidsvoordelen gaan veel verder dan alleen gewichtsverlies.

De voordelen van een keto-dieet zijn vergelijkbaar met die van andere koolhydraatarme diëten, maar het is krachtiger dan een normaal koolhydraatarm dieet.

Belangrijke voordelen van ketose zijn:

#1: Gewichtsverlies

Je lichaam veranderen in een vetverbrandingsmachine heeft natuurlijk invloed op je gewicht. De vetverbranding neemt enorm toe, terwijl insuline (het vetopslag hormoon) sterk daalt.

Dit creëert ideale omstandigheden waarin je kunt afvallen.. Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat extreme koolhydraatarme en keto diëten zorgen voor effectief gewichtsverlies (bron, bron).

#2: Verminderde eetlust

Ketose helpt je om weer controle te krijgen over je eetlust. Wanneer je lichaam volledig is overgeschakeld op vetverbranding heeft het constant toegang tot opgeslagen energie waardoor het hongergevoel drastisch vermindert.

Het gebrek aan eetlust tijdens ketose is wetenschappelijk bewezen (bron, bron). Dit maakt het gemakkelijker om gewicht kwijt te raken.

#3: Constante energie

In de aanpassingsperiode kan je last krijgen van vermoeidheidsklachten omdat het lichaam zich aanpast aan vetverbranding in plaats van suikerverbranding.

Eenmaal in staat van ketose kan je een toename van energie ervaren. Dit komt omdat in ketose de hersenen amper nog koolhydraten nodig hebben.

Je hebt geen last meer van suikerpieken (die worden gevolgd door flinke dalingen). De hersenen worden nu gevoed door ketonen, die als constante energietoevoer dienen.

#4: Onderdrukt epileptische aanvallen

Het keto dieet is een bewezen en effectieve medische therapie voor epileptische patiënten die al sinds de 20^ste eeuw wordt gebruikt.

Ketose wordt vooral ingezet bij kinderen die kampen met epileptische aanvallen (bron).

De Johns Hopkins School of Medicine ontwikkelde in 2002 een aangepast Atkins-dieet met weinig koolhydraten en veel vetten voor volwassenen met epilepsie (bron).

Het volgen van een keto dieet bij epilepsie kan ervoor zorgen dat minder of helemaal geen anti-epileptica (medicijnen) meer hoeven te nemen, terwijl ze nog steeds vrij van epileptische aanvallen zijn.

#5: Kan diabetes type 2 omkeren

Geloof het of niet, maar diabetes type 2 patiënten kunnen hun ziekte omkeren met aanpassingen in hun voeding.

Een keto dieet kan de bloedsuikerspiegel normaliseren en werkt uitstekend voor het omkeren van diabetes type 2.

Dit is bewezen in verschillende studies waarin het ketose dieet een meerderheid van de diabetes type 2 patiënten hielp de ziekte om te keren (bron, bron).

Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 94% van de patiënten kon stoppen met insuline spuiten nadat ze een extreem koolhydraatarm dieet hadden gevolgd. Ze verloren in datzelfde jaar ook 12% van hun lichaamsgewicht.

In het televisieprogramma ‘Keer Diabetes Om’ was na 12 maanden 87% van de deelnemers (deels) van hun ziekte afgeholpen.

Het is volkomen logisch aangezien ketose de bloedsuikerspiegel en het insulineniveau verlaagt.

#6: verbeteringen in gezondheidsmarkers

Gezondheidsmarkers kunnen iets zeggen over het risico op hart- en vaatziekten.

Verslechterde gezondheidsmarkers staan in verband met verschillende gezondheidsklachten die het ‘metabool syndroom’ worden genoemd.

Er zijn verschillende onderzoeken die aantonen dat extreme koolhydraatarme diëten (die leiden tot ketose) helpen om het cholesterolprofiel (HDL, triglyceriden), bloedsuikersuikerspiegel, bloeddruk en het insulineniveau te verbeteren (bron, bron)

Zijn ketonen gevaarlijk?

Je leest wel eens dat ketonen gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid. Dit heeft te maken met verschillende redenen.

De eerste reden is simpelweg omdat het woord ‘ketose’ vaak verward wordt met het woord ‘ketoacidose’.

Laat ik hierover maar meteen duidelijk zijn: ketoacidose is een toestand waarin je niet wilt zijn. Ketoacidose wordt meestal geassocieerd met diabetes type 1 en wordt daarom ook wel het diabetische ketoacidose (DKA) genoemd.

Dit gebeurt wanneer diabetes patiënten onvoldoende insuline krijgen. Op dat moment komt het lichaam in een toestand die gelijkstaat aan uithongering.

Merkwaardig genoeg kan dit ook gebeuren als patiënten voldoende glucose in hun bloed hebben. Ze zijn dan niet in staat om het om te zetten.

Het lichaam probeert zich dan aan te passen om te overleven en begint met de aanmaak van ketonen. Hierbij is het doel dat het lichaam ketonen gebruikt voor energie. Maar het probleem is dat patiënten nog steeds geen insuline kunnen produceren.

Ketose wordt gereguleerd door insuline. Dit voorkomt dat je lichaam overdrijft met de aanmaak van ketonen. Bij ketoacidose is de insuline er niet om aan te geven dat het lichaam stopt met de aanmaak van ketonen.

Samen met een hoge bloedsuikerspiegel kan dit ervoor zorgen dat de pH-waarde van het bloed uit balans raakt. Wanneer de pH van het bloed te laag wordt, wordt het bloed gevaarlijk zuur.

Vandaar de naam keto acid (zuur) ose. De reden hiervoor is het feit dat ketonen zelf zuur zijn.  Deze zure toestand kan een reeks gevaarlijke symptomen veroorzaken.

Ketoacidose kan uiteindelijk leiden tot een comateuze toestand en zelfs de dood.

Een andere reden waarom mensen denken dat ketonen gevaarlijk zijn, is omdat ze geloven dat onze hersenen niet zouden kunnen functioneren zonder koolhydraten.

Ketonen en de werking op het brein

Maar het overgrote deel van onze hersenen vereist GEEN glucose als brandstof!

Sommige hersencellen gebruiken glucose, wat overigens geen probleem is (daarover zo dadelijk meer).

Het is wetenschappelijk bewezen dat onze hersencellen prima kunnen overschakelen van glucose naar ketonen als energiebron (bron, bron, bron).

Sterker nog, dit gebeurt automatisch als mensen een tekort aan voedsel hebben.

Na slechts drie dagen van een voedseltekort, halen onze hersenen 25% van hun energie uit ketonen. Tijdens langdurige hongersnood stijgt dit tot ongeveer 60% (bron, bron).

“Maar Oscar, hoe zit het dan met die cellen die nog wel afhankelijk zijn van glucose?”

Dit hoeft in principe geen probleem te zijn. Ik zal niet teveel in details treden, maar tijdens ketose is je lichaam betrokken bij een proces genaamd gluconeogenese.

Dankzij dit proces kan nog steeds een beetje glucose worden geproduceerd dat je hersencellen nodig hebben om te functioneren.

De derde reden waarom sommige mensen denken dat ketose gevaarlijk is, is simpelweg vanwege de aanwezigheid van een grotere concentratie ketonen in het lichaam.

Ketoacidose wordt gekenmerkt door een extreem hoge concentratie van ketonen, veel meer dan wat wordt waargenomen bij ketose.

Maar ketonen zijn niet alleen “slecht”. Je lichaam produceert ze namelijk omdat ze nuttig zijn. Ketose is niet hetzelfde als ketoacidose.

Omdat ketose leidt tot de productie van ketonen, betekent dit niet automatisch dat je in een staat van ketoacidose verkeert. Ketose is een afzonderlijke, veilige en stabiele metabole toestand!

Keto griep

Hoewel ketose over het algemeen veilig en gezond is, kun je wel enkele bijwerkingen ervaren die niet zo prettig zijn. Bijwerkingen zoals kramp in de benen, slechte adem en problemen met de spijsvertering zijn niet ongewoon. Ze worden omschreven als de ‘keto griep‘.

Deze effecten zijn echter meestal tijdelijk van aard en zouden binnen enkele dagen of weken moeten verdwijnen. Veranderingen in voeding en levensstijl kunnen ook helpen deze klachten te minimaliseren.

Sommige mensen voelen zich geweldig tijdens ketose en ervaren ontzettend veel gezondheidsvoordelen, terwijl anderen zich beter voelen op een normaal koolhydraatarm dieet.

Samenvattend: Zijn ketonen gevaarlijk? Neen niet voor gezonde personen. Omdat ketonen op zichzelf GEEN ketoacidose tot gevolg hebben. De aanmaak van ketonen (waardoor je lichaam in ketose raakt) heeft juist verschillende gezondheidsvoordelen.

En mocht je nog steeds twijfelen om vrijwel alle koolhydraten uit je dieet te schrappen om een toestand van ketose te bereiken, weet dan dat je altijd nog een fanatiek koolhydraatarm dieet (50-100 gram koolhydraten per dag) kunt proberen dat niet ketogeen is en ook vele gezondheidsvoordelen kent.

Krijg jouw unieke op maat gemaakte keto schema en menu – Ontdek hoe je met jouw lichaam en behoeften je streefgewicht bereikt

Klaar voor een persoonlijk en op maat gemaakt keto schema voor jou? Ieder lichaam is anders en iedereen heeft een andere behoefte.

Vul een aantal simpele vragen in en laat ons voor jou een uniek plan maken waardoor jij in korte tijd voorgoed afrekent met overbodig vet. Dit is geen jojo dieet, maar een manier waarop jij vol plezier resultaten behaalt en tegelijkertijd lekker eet.

Klik op onderstaande groene knop om direct te beginnen en jouw unieke dieet te krijgen (kost slechts een paar minuten).

Start keto test